Muziek als troost en twee levenslessen

Rondom De Sprengen 24 juni 2025

M’n vorige column (van 27 mei) had als titel ‘Onderschat niet wat een mooi liedje doet’. Ik ben nog niet over dat onderwerp uitgepraat en dat komt met name door de indringende verhalen die ik hoorde in de documentaire ‘Muziek als troost’, waar ik in m’n vorige column dus ook al over schreef. Over de rol van muziek voor nabestaanden na de ramp met de MH17 in 2014. En ik kwam daarbij nog twee levenslessen, twee pleidooien tegen (zie verderop in deze column het vetgedrukte).

Joep Lange behoort tot een van de meest belangrijke aidsonderzoekers ter wereld. Zijn leven kwam, net als het leven van meerdere van zijn aidsbestrijdingscollega’s, in 2014 tragisch ten einde aan boord van vlucht MH17, op weg naar een conferentie in Melbourne. In 1996 werd Lange’s combinatietherapie een feit, een mijlpaal in de aidsbestrijding. Miljoenen mensen danken hun leven aan de komst van de combinatietherapie. Een eerste patiënt van hem vertelt bij zijn uitvaart: “Hij hield zich niet altijd aan bestaande protocollen voor onderzoek en daardoor kwam hij dingen op het spoor die anders nooit waren ontdekt. Als ik een dokter had gehad die zich te strak aan de protocollen had gehouden, dan was ik er niet meer geweest”. Een pleidooi om wat vaker buiten de voorgeschreven gebaande wegen te treden. Een pleidooi om, ondanks teleurstellingen, de weg van je dromen, de (om)wegen van het geluk in te durven slaan. (Dit is ook van toepassing op kleine wensen en kleine dromen).

De zoon van Joep die z’n vader en de partner van z’n vader verloor bij de ramp, luistert nog vaak naar muziek van Miles Davis, de favoriete muziek van z’n vader. Die muziek zette zijn vader vaak op als zijn zoon bij hem kwam eten. Ook een vriend van zijn vader luistert graag naar die muziek: “Dan is het net alsof er een soort van lijn naar Joep gaat, door die muziek te horen is Joep er nog”.

Joeps zoon geeft nog aan dat hij zich realiseert dat hij, naast stil te staan bij de heldenrol van zijn vader, misschien wel te weinig heeft stilgestaan bij wie zijn vader persoonlijk voor hem was. En dat ze te weinig persoonlijk contact met elkaar hadden. Gelukkig waren die momenten er wel. Koestermomenten, waaraan Joeps zoon nog vaak terugdenkt. Een pleidooi om wat vaker persoonlijk contact met je dierbaren en je vrienden en vriendinnen te zoeken.

Bij een bepaald muzieknummer horen vaak bepaalde herinneringen. Bijvoorbeeld de herinnering aan de plek waar je de laatste keer een weekend met je overleden dierbare hebt doorgebracht en waar toen die muziek gedraaid werd. Een plek die de warmte, gezelligheid en genegenheid met elkaar symboliseert. Het kan troostend en helend zijn om nog eens naar de plek te gaan. Een zangeres die in de documentaire ‘Muziek als troost’ dat muzieknummer later nog weer zong voor de naasten op die plek, zei daarover: “Een liedje gaat eigenlijk gelijk je hart in, soms kan je met woorden mensen niet zo bereiken, terwijl muziek en de melodie, die sluipen je hart in en dat raakt soms zoveel dieper nog dan iets zeggen tegen elkaar.”